آفاتآفات محصولات زراعی

ملخ صحرایی،ملخ دریایی

Schistocerca gregaria

از جمله آفات مهم گیاهان و محصولات کشاورزی، انواع ملخها هستند که به عنوان آفت درجه یک در تمام دنیا شناخته میشوند.
در چند سال اخیر آفت ملخ صحرایی هجوم گسترده و فاجعه باری به نوار جنوبی کشور داشته و خسارات فراوانی در بخشهای کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست برجای گذاشته است.


ملخ صحرایی جابجایی بسیار بالا و روزانه  200 تا  400 کیلومتر قدرت انتقال دارد و هر ملخ بالغ توانایی تكثیر 300 عدد تخم درهر نسل را دارا است. همچنین این ملخها اشتهای سیری ناپذیری داشته و هرروز به اندازه وزن خود از گیاههان سبز تغذیه میکنند.
در سال زراعی 1398 -1397 در سطح 746000 هكتار و در سال 1399 -1398 بیش از 406000 هكتار با این آفت در استانهای جنوبی مبارزه شد .

 غالباً استانهای سیستان و بلوچستان، کرمان، بوشهر، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان، ایلام، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و همچنین جنوب استان کرمان درگیر ریزش ملخهای صحرایی بوده اند و کنترل و مبارزه با ملخ صحرایی در این استانها انجام گرفت.

اولویت و ضرورت موضوع :
اهميت بررسی این موضوع از آن جهت است که با به خطر افتادن توليد محصولات کشاورزي ب هویژه کالاهاي اساسی به دليل تهاجم ملخهاي صحرایی به استانهاي توليدکننده این کالاها، امنيت غذایی جامعه، پایداري عرصه هاي منابع طبيعی کشور، سلامت محيط زیست و انسانها در معرض تهدید قرار میگيرد. همچنين در شرایط حاضر که کاهش خطرات احتمالی داخلی و آثار آن بر کشاورزي، از اولویتهاي سياستگذاري و برنامه ریزي در ابعاد امنيت غذایی و تحقق رونق و جهش توليد نيز حائز اهميت ویژهاي است.

در ایران انواع ملخها عموماً به دو دسته: 1  :

  • ملخهای بومی از جمله ملخ شاخک بلند البرز، ملخ شكم بادمجانی، ملخ ایتاليایی.
  • .ملخهاي مهاجر (بيگانه) مانند ملخ مراکشی، ملخ صحرایی (دریایی ) و … تقسيمبندي میشوند.

در چند سال اخير آفت ملخ صحرایی هجوم گسترده و فاجعه باري به نوار جنوبی کشور داشته و خسارات فراوانی در بخشهاي کشاورزي، منابع طبيعی و محيط زیست برجاي گذاشته است. در ایران نيز از دهه 1340  تاکنون چندین بار شاهد تهاجم ملخهاي صحرایی به مزارع کشاورزي و منابع طبيعی به ویژه مراتع (البته بهصورت پراکنده و محدود) بوده ایم که در هر صورت به عنوان یک تهدید جدي براي امنيت غذایی کشور و سلامت جامعه محسوب میشوند. ولی اخيراً و در سالهاي 1397، 1398 و1399 برخی از استانهاي جنوبی کشور به صورت گسترده مورد تهاجم این نوع ملخ قرار گرفتهاند.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

معرفي مختصر ملخ صحرایي  :
در 1500 سال قبل از ميلاد، در مصر ملخ را به عنوان سمبل هشتمين بلا میشناختند. در این بين، ملخ صحرایی با نام علمی Schistocerca gregaria براي نخستين بار در سال 1775 ميلادي توسط محققی به نام فورسكال شناسایی و ثبت علمی شد .این آفت یكی از مضرترین انواع ملخها و از رده ملخهاي بالدار است و در راسته  Orthoptera  یا راستبالان قرار دارد. چون وطن اصلی این ملخها مناطق بيابانی آفریقاست ،در کشورهاي دیگر به نام ملخ بيابانی یا صحرایی (Desert Locus) ناميده میشود .با توجه به اینكه معمولاً این ملخها از سمت خليج فارس عبور کرده و به ایران میرسند، بدین جهت در ایران به نام ملخ دریایی معروف اند.

 از کشورهاي شرق آفریقا، هندوستان، عربستان و پاکستان به عنوان، کانونهاي دائمی و اصلی فعاليت ملخهاي صحرایی نام برده میشود.

در ایران نيز تالاب جازموریان و مناطقی از غرب و جنوب غرب سيستان و بلوچستان کانونهاي دائمی ملخ در ایران
محسوب میشوند.

مبداء پیدایش و منشاء ملخ صحرایي :

سطح پراکندگی و مناطق توليد مثل این ملخ بسيار وسيع میباشد. ملخ صحرایی بيش از 60  کشور را تهدید میکند. ملخ صحرایی منطقه وسيعی از جهان به مساحت تقریبی 29  ميليون کيلومتر مربع را در بردارد .از جمله شرق آفریقا، شمال غرب و مرکز آفریقا، شبه جزیره عربستان، ایران، افغانستان، پاکستان و هند است. زادگاه و مناطق کانونی به سه منطقه زمستانه، بهاره و تابستانه تقسيم میشود. زادگاه زمستانه ملخ صحرایی در شمال و شمال شرق آفریقا و جنوب عربستان، مناطق کانونی بهاره ملخ صحرایی در جنوب و جنوب شرق ایران، بلوچستان پاکستان، عمان و شمال عربستان، و زادگاه تابستانه در مرز مشترک هند و پاکستان است. دليل
افزایش جمعيت این آفت در دو سال اخير تغيير شرایط آب و هوایی و اقليمی و بارشهاي غيرمتعارف در این چند سال میباشد.
ملخ صحرایی در هر یک از زیستگاههاي فصلی خود یک یا دو نسل ایجاد کرده و بعد با توجه به خشک شدن پوشش گياهی و بالا رفتن تراکم آفت شروع به مهاجرت به زادگاه بعدي با توجه به وزش و جریان باد میکند.

تاریخچه هجوم ملخ صحرایي به کردستان :

چتاریخ دقيقی از اولين زمان ورود ملخهاي صحرایی به استان کردستان در دست نيست ، ولی اولين قانون مبارزه با ملخها مربوط به سال 1301 هجري شمسی در کشور با عنوان قانون پنجاه هزار تومان اعتبار براي جلوگيري از آفت ملخ است، که نشان از سابقه حداقل  100  ساله ایران در مبارزه با این آفت دارد. به سبب هجوم گسترده ملخ ها به ایران، در سال 1308، اداره اي تحت عنوان اداره دفع ملخ» ذیل وزارت فواید عامه ،فلاحت و تجارت وقت تأسيس شد. هدف اوليه از تأسيس اداره دفع ملخ، مبارزه با ملخ مراکشی در نواحی مرزي بين دو کشور ایران و شوروي سابق مانند دشت مغان، دشت ترکمن صحرا (آق قلعه، گوميشان، مراوه تپه و نواحی مرزي خراسان مانند سرخس و کلات) طبق مفاد موافقتنامه بود.

پس از گذشت نزدیک به صد سال از هجوم ملخهاي صحرایی به ایران که به صورت محدود و بيشتر در فاز انفرادي بود و پس از هشدار فائو در 5  بهمن ماه 1397 ،اولين گله ملخها از شبه جزیره عربستان به سوي ایران و بندر نخيلو استان هرمزگان هجوم آوردند و بخشهایی از جنوب استان فارس و جنوب استان کرمان درگير شدند.

چالشهای کنترل و مبارزه با آفت ملخ صحرایي  :

اکثر نقاطی که این آفت مهاجم زندگی میکند در نقاط بسيار صعب العبور، شنزار و دور افتاده است یافتن همه کانونها مورد هجوم ملخ مشكل و براي دیده بانی نياز به نيروهاي فنی کارآمد و دوره دیده، خودروهاي کمکدار و آماده به کار و سمپاشهاي خاصی مورد نياز است (که ویژه مبارزه با این آفت میباشند، کمياب و گران هستند.) انتقال آب براي سمپاشی به مناطق مورد هجوم دشواراست. پس از انجام عمليات دیده بانی ملخ با توجه به سرعت جابجایی بالاي این آفت لازم است بلافاصله پس از مشاهده جمعيت قابل مبارزه ملخها عمليات کنترل آفت انجام گيرد.

اقدامات انجام یافته برای مبارزه با ملخ صحرایي :

تهيه و تدارک 180 دستگاه سمپاش ویژه مبارزه با ملخ صحرایی و ارسال اعتبارات عمليات اجرایی و مدیریت مبارزه با آفات سازمان حفظ نباتات با انجام عمليات واکنش سریع ستاد کنترل ملخ صحرایی را در سازمان ایجاد کرد و به مدیریت این آفت خطرناک در استانهاي جنوبی کشور اقدام کرد .در استانهاي مورد هجوم آفت ستاد کنترل عمليات ملخ صحرایی به مسئوليت ریاست سازمانها و مدیران مربوطه تشكيل و به صورت هفتگی وضعيت آفت از بعد فنی، اجرایی و عملياتی تجزیه و تحليل و تصميمگيريهاي لازم بر اساس دستورالعملهاي سازمان حفظ نباتات جهت کنترل ملخ صحرایی انجام میشود. ستادهاي استانی و ستاد مرکزي ارتباط نزدیک با استانداريها، فرمانداريها، ستاد بحران کشور و در صورت لزوم نيروهاي نظامی و انتظامی دارند.

راه کارهای مبارزه با آفت ملخ صحرایي  :

در زمانی که آفتی به مرحله طغيان و هجوم از کشوري به کشور دیگر و از قارهایی به قاره دیگر میرسد. هيچکدام از روشهاي موجود غير از روش شيميایی موثر نيست.
مبارزه با ملخ صحرایی با استفاده از سموم مورد تائيد آن مرکز و با به کارگيري سيستمهاي مخصوص سمپاشی مبارزه انجام میگردد.
قبل از هرگونه انجام عمليات مبارزه تيمهاي دیده بانی به مناطق کانونی احتمالی عزیمت نموده و بيولوژي و جمعيت آفت را بررسی نموده و مختصات جغرافيایی مناطق آلوده را توسط اپليكيشنهاي ویژه اي به ستاد مبارزه در استان و سازمان حفظ نباتات ارسال مینمایند. بلافاصله تصميمگيري و در صورت لزوم تيمهاي مبارزه به مناطق اعزام میشوند. مردم و کشاورزان و دامداران در نقاطی که این آفت را مشاهده میکنند به مراکز خدمات کشاورزي اطلاع دهند و در صورت وجود
امكانات مانند سمپاش و سایر تجهيزات حداقل در مزارع و باغات خود با هماهنگی با مراکز خدمات کشاورزي و دریافت سم رایگان مبارزه با این آفت را انجام خواهند داد.

جمع بندی :

ملخهاي صحرایی از جمله خطرناکترین آفات مهاجر گياهی از حيث ميزان تراکم، تكثير، هجوم و خسارت هستند که در جنبه هاي بين المللی، منطقه اي و ملی خسارات گستردهاي بر عرصه هاي کشاورزي و منابع طبيعی بهویژه مراتع بهعنوان مهمترین منبع تغذیه دامها برجاي میگذارند. گستردهترین هجوم این آفت به ایران پس از سال 1342، در بهمن ماه 1397 به وقوع پيوست که 9  استان کشور به ویژه استانهاي نوار جنوبی که نقش زیادي در توليد کالاهاي اساسی کشاورزي کشور دارند را تحت الشعاع قرار داد. طبق اعلام فائو بهنظر میرسد تا چند سال آتی، کشور در معرض تهدید هجوم این آفت قرار دارد.

امتیاز کاربران: 5 ( 1 رای)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا