
خسارت و اهمیت اقتصادی این شته ها از دیر زمان از ایران گزارش شده و روی درختان سیب، گلابی، به، زالزالک، ازگیل و همچنین گونه ها و واریته های وحشی گیاهان مذکور دیده می شود. همچنین بیشتر روی پاجوش ها و شاخه های جوان چوبی نشده که در آنها فشار شیره نباتی زیاد است مشاهده می شوند.
مشخصات ظاهری:
شته های بالدار تا حد زیادی با افراد بدون بال تفاوت دارند.شتههای بالدار زنده زا دارای سر و سینه سیاه رنگ و شکم زرد متمایل به سبز کم رنگ هستند، پاها و شاخک ها صورتی کی رنگ، پنجه ها، قسمت عقبی ساق، بندهای سوم تا ششم شاخک، کرنیکول، زائده دم، و صفحات جنسی و مقعدی سیاه رنگ است. تخم شته سبز بیضی شکل، سیاه رنگ و براق و حدود ۰/۳ میلیمتر طول دارد.
پوره ها مقارن با باز شدن جوانه های سیب از تخم خارج می شوند. اندازه آنها در موقع خروج از تخم ۰/۴ تا ۰/۵ میلیمتر است. رنگ آنها سبز متمایل به زرد، سر، انتهای شاخک ها، پنجه ها و کرنیکول سیاه رنگ است. در پوره های از تخم خارج شده کرنیکول ها بصورت دو نقطه سیاه رنگ دیده می شوند و بدین ترتیب می توان این شته ها را در مرحله پورگی در اول بهار از گونه های مشابه که روی درختان میوه دانه دار مشاهده می شوند، مشخص نمود. این وضعیت در پوره های مراحل بعدی مشاهده نمی شود و کرنیکول ها بلند است. در این گونه روی زائده دم یک فرورفتگی در وسط دیده می شود.
مشخصات زیست شناسی:
- این حشره زمستان را بصورت تخم در روی پاجوش های اطراف تنه درختان میزبان و سرشاخه های جوان بسر می برد. تخم ها بصورت پراکنده و در نزدیکی جوانه ها قرار دارند. پوره ها پس از خروج از تخم به سمت جوانه ها، برگ های تازه باز شده و شکوفه ها حرکت می کنند و از شیره نباتی می مکند. تا وقتیکه جوانه ها کاملا باز نشده اند از قسمت سبز جوانه ها که از پوشش قهوه ای رنگ بیرون زده است می خورند، ولی در مراحل بعدی روی برگ ها، شکوفه ها و حتی دم گل و برگ متمرکز شده و با اشتهای فراوان از شیره نباتی می خورند.
- از اواسط بهار، با گرم شدن هوا، طولانی شدن روز و تراکم شته ها روی درختان میزبان، از شته های فونداتریژن (Fundatrigeniae) افراد بالدار به وجود می آید که ماده های مهاجر (Migrantes) نام دارند. وظیفه ماده های مهاجر انتشار گونه روی میزبان های غیر آلوده است. به عبارت دیگر این ماده های بالدار بر روی درختان سیب و دانه دار های دیگر که عمدتا آلوده نیستند، پرواز می کنند و سطح انتشار گونه را توسعه می دهند.
- شته های بالدار می توانند در سطوح بسیار وسیعی گسترش یابند و با قرار گرفتن در معرض جریان باد کیلومترها نقل امکان دهند. در هر صورت این ماده های بالدار نیز همانند ماده های مؤسس و ماده های فونداتریژن زنده زا هستند و کمی پس از استقرار روی میزبان جدید شروع به تولیدمثل می کنند. این حشرات تا ماه آخر تابستان هم ممکن است دیده شوند، ولی در هر حال پس از استقرار روی میزبان جدید افراد بدون بال تولید می کنند.
چرخه زندگی:
شته سبز سیب یک میزبانه است و دوره زندگی خود را در طی یک سال روی درختان میوه دانه دار، کامل می کنند. افراد جنسی (Sexuales) در اوایل پائیز ظاهر می شوند. این افراد بدون بال هستند. حشرات ماده تخم گذار برنگ سبز مات با نقاط زرد در سطح بدن می باشند، سر به رنگ قهوه ای دودی، کرنیکول ها، زائده دمی، پنجه ها، ساق پا و نصف انتهایی شاخک سیاه رنگ است. شته های ماده تخم گذار پس از جفت گیری تخم های خود را بطو انفرادی روی شاخه های جوان و پاجوش ها قرار میدهند. این گونه قادر است در سال تا ۲۰ نسل تولید کند.
-
شته های موسس (Fundatrice)
شته هایی که از تخم زمستانه خارج می شوند، ماده ای بکرزا Farthenogenic هستند و قادرند بدون جفت گیری تولید مثل کنند. این شته ها تخم نمی گذارند بلکه زنده زا (Viviparus) هستند. در شته شناسی به شته هایی که از تخم زمستانه خارج می شوند، مؤسس (Fundatrice) گفته می شود. شته های مؤسس عموما بدون بال هستند و دستگاه های حساس بدن، پاها و شاخک ها چنانچه باید رشد نکرده است. در مقابل دستگاه های تولید مثل آنها به شدت فعال بوده و با سرعت فوق العاده ای تولید مثل میکنند. شته های مؤسس به فاصله دو هفته بعد از خروج از تخم قادر به تولید مثل هستند و نوزادان آنها به فاصله ۱۰ تا ۱۴ روز می توانند تولید مثل کنند.
خسارت:
شته سبز سیب از دو طریق ایجاد خسارت می کنند:
۱- ایجاد ضعف و اختلالات فیزیولوژیک که موجب زردی برگ، پیچیده شدن برگ ها و شاخه های جوان و ریزش گل و میوه میگردد.
۲- ترشح فراوان عسلک که موجب جلب گرد و خاک و ایجاد پوششی از این مواد مختلف روی اندام های گیاهی می شود و اختلالات فیزیولوژیک را تشدید می نماید.
۳- در نهالستان ها با ایجاد پیچیدگی شاخه های جوان و خشک کردن سرشاخه ها خسارت قابل توجه ایجاد می کنند
۵- در روی درختان بارور بشدت از میزان محصول می کاهد و باعث بدشکلی میوه های باقیمانده می شود. پیچیدگی برگ و سرشاخه و بدشکلی میوه ها عارضه ای است که در اثر تزریق بزاق حشره به داخل نسج نبات ایجاد می شود و یک بیماری Toxicogenic است.
مبارزه با آفت:
تغذیه شته ها از برگ ها باعث پیچیدگی پهنک برگ شده و لانه مناسبی برای محافظت شته ها در مقابل دشمنان طبیعی ایجاد می کند و موجب می گردد که سموم تماسی مانند مالاتیون و گوزاتیون که در روی برگ ها پاشیده می شوند، اثر چندانی روی شته ها نداشته باشند. به همین لحاظ در چنین مواردی باید از سموم نفوذی و سیستمیک استفاده کرد.
گونه های مقاوم به آفت:
براساس مدلسازی زمان رشد شته سبز سیب و بررسی شاخه های زیستی آن در ارقام مختلف سیب های قرمز و سبز مشخص گردید که سیب های رقم قرمز دارای مقاومت نسبی به شته سبز سیب می باشند و مدت زمانی که طول می کشد تا این شته دوره زندگی خود را روی این رقم ها کامل کند طولانی تر بوده و میزان نتاج تولیدی شته های تغذیه کرده از رقم های قرمز در مقایسه با شته های تغذیه کرده روی رقم های سبز کمتر می باشد.